اسلام آباد -06 ڊسمبر (اي پي پي) پاڪ??تا?? سٽيزن پورٽل اسلامي فلاحي مديني جهڙي رياست جي نموني تي ٻڌل هڪ اهڙو منصوبو آهي، جتي ماڻهن جي شڪايتن کي ٻڌڻ ۽ انهن کي وقت سر حل ڪرڻ لاءِ عملي قدم کنيا ويندا آهن. وزيراعظم عمران خا?? جي اسلامي فلاحي رياست جي سوچ تحت عوام جي شڪايتن کي ترجيحي بنيادن تي حل ڪرڻ لاءِ پاڪ??تا?? سٽيزن پورٽل جي شروعات 28 آڪٽوبر 2018ع تي ڪئي وئي. ان پورٽل تي عوام پنهنجي ذاتي ۽ سماجي ذميواري جو احساس محسوس ڪندي شڪايتون درج ڪرائي ٿو. پورٽل تي شڪايت درج ڪرائڻ جي باري ۾ رهنمائي به فراهم ڪئي وئي آهي جڏهن ته تجويزون به ڏئي سگهجن ٿيون. ان کان علاوه لاپته ٿيل ٻارڙ?? جي ڳولا، ٻارڙن سان بدسلوڪي وارن واقعن کي رپورٽ ڪرڻ لاءِ زينب الرٽ ايپ کي به ان پورٽل سان ڳنڍيو ويو آهي. پاڪ??تا?? سٽيزن پورٽل هن وقت 87 ملڪ?? جي سروس ڊليوري ڪيٽيگري ۾ 4646 ايپس ۾ سرفهرست 3 ايپس ۾ شامل آهي. پاڪ??تا?? سٽيزن پورٽل تان هن وقت ملڪي توڙي پرڏيهه ۾ رهندڙ پاڪ??تا??ي ۽ پرڏيهي فائدو کڻي رهيا آهن. 2018ع ۾ پاڪ??تا?? سٽيزن پورٽل جي آفيسرز ڊيش بورڊ جو ڪل انگ 3796 هو، جيڪو 2020ع ۾ 8913 ٿي ويو آهي. 2018ع ۾ شڪايتن جون ڪيٽيگريز 473 هيو?? جيڪي 2020ع ۾ وڌي 1151 ٿي ويون آهن. اهڙي طرح 2018ع ۾ اهو پورٽل رڳو هڪ موبائيل ايپ ذريعي ڪم ڪري رهيو هو، جڏهن ته 2020ع ۾ هاڻي اهو چئن مختلف ذريعن وسيلي ڪم ڪري رهيو آهي، جنهن ۾ موبائيل ايپ، ويب رسائي، کلي ڪچهري، شڪايت درج ڪرائڻ جو مينيوئل طريقو شامل آهي. ان کان علاوه 2020ع ۾ هڪ هيلپ لائين به قائم ڪئي وئي آهي ۽ هاڻي شڪايت سيل به ان سان ڳنڍيل آهي. اهڙي طرح ٻن سالن دوران پاڪ??تا?? سٽيزن پورٽل جي ڪاميابي ۽ ان ۾ شهري?? جي ضرورتن کي ڏسندي نمايان تبديليون ڪيون ويون. هاڻي اهو پورٽل عوام لاءِ انه?? جي شڪايت?? جي ازالي جو هڪ بهترين پليٽ فارم بڻجي چڪو آهي. ان پورٽل ذريعي سڄي ملڪ جا شهري پنهنجون شڪايتون اعليٰ اختيارين تائين پهچائي سگهن ٿا. ملندڙ شڪايتون ۽ ان تي ٿيندڙ ڪارروائي بابت رپورٽ باقاعدگي سان وزيراعظم عمران خان فراهم ڪئي ويندي آهي جنهن ۾ نه رڳو ازالو ٿيل شڪايت?? جي حجم جي نشاندهي ڪئي ويندي آهي پر عوام طرفان فراهم ڪيل فيڊ بيڪ به ان ۾ شامل هوندو آهي. پاڪ??تا?? سٽيزن پورٽل تي هاڻي تائين وصول ٿيل شڪايتن جو مجموعي انگ 27 لک کان وڌيڪ آهي. شڪايتن کي اڪلائڻ لاءِ خاص ڊيش بورڊز سڄي ملڪ ۾ قائم آهن. هن وقت پنجاب ۾ ڊيش بورڊز جو مجموعي انگ 3102 آهي، جن ۾ وفاق جا 161 ۽ صوبائي حڪومت جا 2941، جڏهن ته خيبر پختونخواه ۾ ڊيش بورڊز جو مجموعي انگ 20331 آهي، جنهن ۾ صوبائي حڪومت جو انگ 2237 ۽ وفاقي حڪومت جو انگ 94 شامل آهي. وفاقي راڄڌاني ۾ ڪل ڊيش بورڊز جو انگ 1516 جڏهن ته صوبائي حڪومت جا 32 ۽ وفاق جا 1484 ڊيش بورڊز آهن.سنڌ ۾ ڊيش بورڊز جو مجموعي انگ 1229 جن ۾ صوبائي حڪومت جو انگ 1174 ۽ وفاق جو 55 آهي. اهڙي ريت بلوچ??تا?? ۾ ڊيش بورڊز جو مجموعي انگ 444 جن ۾ صوبائي حڪومت جو انگ 428 ۽ وفاق جو 16 آهي. آزاد ڄمون ڪشمير ۾ 174 ڊيش بورڊز آهن جن ۾ آزاد ڪشمير حڪومت جا 29 ۽ وفاق جا 145 آهن. گلگت بلت??تا?? ۾ مجموعي ڊيش بورڊز جو انگ 117 آهي، جن ۾ گلگت بلت??تا?? حڪومت جا 113 ۽ وفاق جا 4 شامل آهن. اهڙي ريت مجموعي ڊيش بورڊز جو انگ 8913 آهي جن ۾ صوبائي حڪومتن بشمول آزاد ڪشمير ۽ گلگت بلت??تا?? جي ڊيش بورڊز جو انگ 6954 آهي ۽ وفاق جي ڊيش بورڊز جو انگ 1959 آهي.سرڪاري ذريعن مطابق هن وقت پورٽل تي رجسٽرڊ مجموعي ماڻهن جو انگ 28 لک 19 هزار آهي، جن ۾ پرڏيهه ۾ رهندڙ پاڪ??تا??ين جو انگ هڪ لک 70 هزار جڏهن ته پرڏيهي رجسٽرڊ ماڻهن جو انگ 11000 آهي. پورٽل تي رجسٽرڊ مردن جو مجموعي انگ 26 لک 26 هزار آهي، جيڪو پورٽل تي رجسٽرڊ مجموعي انگ جو 87 سيڪڙو آهي. ان پورٽل تي 2 لک هڪ هزار عورتون رجسٽرڊ آهن جن جو مجموعي انگ 7 سيڪڙو آهي. پورٽل تي 4000 مختلف فردن کان علاوه هڪ لک 59 هزار اهڙي ميمبر به آهن، جن سڃاڻپ ظاهر ناهي ڪئي. پاڪ??تا?? سٽيزن پورٽل تي پنجاب مان رجسٽرڊ ماڻهن جو ڪل انگ 16 لک 96 هزار، ڪي پي ڪي مان 5 لک 16 هزار، سنڌ مان 4 لک 6 هزار، بلوچ??تا?? مان 39 هزار، اسلام آباد مان 37 هزار، آزاد ڄمون ڪشمير مان 29 هزار ۽ گلگت بلت??تا?? مان 14 هزار 25 ماڻهو رجسٽرڊ آهن. پورٽل تي 10 سرفهرست رجسٽرڊ پروفيشنل ماڻهن ۾ شاگردن جو انگ 2 لک 3 هزار 959 آهي، ڪاروباري شخصيتن جو انگ هڪ لک 18 هزار 789، انجنيئرن جو انگ 82 هزار 200، سول سرونٽس جو انگ 60 هزار 66، استادن جو انگ 53 هزار 703، سماجي ورڪرن جو انگ 53479، ڪارپوريٽ سيڪٽر سان سلهاڙيل ماڻهن جو انگ 32638، فورسز جو 23483، ميڊيڪل جي شعبي سان سلهاڙيل ماڻهن جو انگ 14619 ۽ وڪيلن جو انگ 12768 آهي. عمر جي لحاظ کان 20 سالن تائي?? جي ڄمار جا فرد هڪ لک 80 هزار 587 پورٽل تي رجسٽرڊ آه?? جيڪو مجموعي انگ جو 6 سيڪڙو آهي. اهڙي طرح 20 کان 29 سال جي عمر وارن رجسٽرڊ ماڻهن جو انگ 13 لک 64 هزار 196 آهي، جيڪو مجموعي انگ جو 49 سيڪڙو آهي. 30 کان 39 سال جي عمر وارن فردن جو انگ 8 لک 12 هزار 676 آهي جيڪو مجموعي انگ جو 29 سيڪڙو آهي. اهڙي طرح 45 کان 49 سالن تائي?? جي عمر وارن رجسٽرڊ فردن جو انگ 2 لک 86 هزار 123 آهي جيڪو مجموعي انگ جو 10 سيڪڙو آهي. 50 کان 65 سالن تائي?? جي عمر وارن ماڻهن جو انگ هڪ لک 34 هزار 351 آهي، جيڪو مجموعي انگ جو 5 سيڪڙو آهي. جڏهن ته 65 سال کان وڌيڪ ڄمار جا 22 هزار 753 پيرسن هن پورٽل تي رجسٽرڊ آه?? جيڪو مجموعي انگ جو هڪ سيڪڙو آهي. تعليمي قابليت جي لحاظ کان بيچلر ڊگري رکندڙ هڪ لک 2 هزار 522 فرد پورٽل تي رجسٽرڊ آهن، جڏهن ته ماسٽر ڊگري رکندڙ هڪ لک 35 هزار 792 ماڻهو، ايم ايس، پي ايڇ ڊي ڊگريون رکندڙ 37 هزار 488 فرد پورٽل تي رجسٽرڊ آهن. اهڙي طرح پوسٽ ڊاڪٽرن جو انگ 1852 آهي. پورٽل تي رجسٽرڊ اقليتن جو انگ هڪ لک 1032 آهي. پورٽل تي پرڏيهه ۾ رهندڙ پاڪ??تا??ي به رجسٽرڊ آهن جن جو مجموعي انگ اٽڪل هڪ لک 70 هزار آهي، جن مان گڏيل عرب امارات مان رجسٽرڊ پاڪ??تا??ين جو انگ 41439، سعودي عرب مان 37311، برطانيه مان 13614، امريڪا مان 5876، قطر 4657، آسٽريليا مان 4591، ڪينيڊا مان 4232، اومان مان 4205، ملائيشيا مان 3516، اٽلي مان 3075، ڪويت مان 2758، بحرين مان 2655 ۽ چين مان 2538 شامل آهن. سٽيزن پورٽل تي مجموعي طور تي 27 لک 64 هزار 410 شڪايتون وصول ٿيون جن مان 25 لک 95 هزار 828 شڪايتون اڪلايون ويون. اهڙي طرح شڪايتن کي اڪلائڻ جي شرح 94 سيڪڙو آهي. وفاقي راڄڌاني مان وصول ٿيل شڪايتن جو انگ 13 لک 41 هزار 601 آهي جن مان 12 لک 71 هزار 614 شڪايتن کي حل ڪيو ويو. پنجاب مان 9 لک 45 هزار 784 شڪايتون وصول ٿيون، جن مان 8 لک 92 هزار 638 شڪايتن کي اڪلايو ويو. شڪايت?? جي اڪلائڻ جي شرح 94 سيڪڙو رهي. خيبر پختونخواه مان 262917 شڪايتون وصول ٿيون جن مان 249399 شڪايتن کي حل ڪيو ويو. اهڙي طرح شڪايت?? جي حل ڪرڻ جي شرح 95 سيڪڙو رهي. سنڌ مان 167691 شڪايتون وصول ٿيون، جن مان 143473شڪايتن کي حل ڪيو ويو. شڪايت?? جي حل ڪرڻ جي شرح 86 سيڪڙو رهي. وفاقي راڄڌاني مان وصول ٿيل شڪايتن جو تعداد 22759 آهي، جن مان 17764 شڪايتن کي اڪلايو ويو. شڪايتون حل ڪرڻ جي شرح 78 سيڪڙو رهي. بلوچ??تا?? مان 19618 شڪايتون وصول ٿيون جن مان 17551 شڪايتن کي حل ڪيو ويو. شڪايت?? جي حل ڪرڻ واري شرح 89 سيڪڙو رهي. گلگت بلت??تا?? مان 3421 شڪايتون وصول ٿيون جن مان 2863 شڪايتن کي حل ڪيو ويو جڏهن ته آزاد ڄمون ۽ ڪشمير مان وصول ٿيل شڪايتن جو انگ 619 رهيو جن مان 526 شڪايتن کي حل ڪيو ويو. مجموعي طور تي وصول ٿيل 27 لک 64 هزار شڪايتن مان 13 لک 41 هزار 601 شڪايتن جو تعلق وفاقي حڪومت جي کاتن سان هو. 497758 شڪايتون توانائي ۽ پاور کاتي بابت هيون، 126667 شڪايتن جو تعلق تعليم ۽ 83426 شڪايتن جو تعلق انساني حقن سان هو. پنجاب مان وصول ٿيل 945784 شڪايتن مان 294735 شڪايتن جو تعلق ميونسپل سروسز سان، 111178 شڪايتن جو تعلق امن امان سان جڏهن ته هڪ لک 402 شڪايتن جو تعلق تعليم، ڪي پي ڪي مان وصول ٿيل 262917 شڪايتن مان 61559 شڪايتن جو تعلق ميونسپل سروسز سان، 50386 شڪايتن جو تعلق تعليم سان، جڏهن ته 28584 شڪايتن جو تعلق صحت سا?? جي شعبي سان هو. سنڌ مان وصول ٿيل 1679991 شڪايتن مان 73575 شڪايتن جو تعلق ميونسپل سروسز سان، 78775 شڪايتن جو تعلق تعليم سان جڏهن ته 15358 شڪايتن جو تعلق امن امان سان هو.اهڙي طرح وفاقي راڄڌاني مان وصول ٿيل 22759 شڪايتن مان 7587 شڪايتن جو تعلق ميونسپل سروسز، 4268 شڪايتن جو تعلق انساني حقن، جڏهن ته 2567 شڪايتن جو تعلق لينڊ روينيو سان هو. بلوچ??تا?? مان وصول ٿيل 19618 شڪايتن مان 4573 شڪايتن جو تعلق ميونسپل سروسز، 3233 شڪايتن جو تعلق تعليم ۽ 2279 شڪايتون انساني حقن سان سلهاڙيل هيون. اهڙي طرح گلگت بلت??تا?? مان 3421، جڏهن ته آزاد ڄمون ڪشمير مان 619 شڪايتون مختلف قسم?? جي شعبن سان سلهاڙيل هيون. پرڏيهي ۾ رهندڙ پاڪ??تا??ين طرفان وصول ٿيل مجموعي شڪايتن جو انگ 136392 آهي، جن مان 128372 شڪايتن کي اڪلايو ويو. ان پورٽل تي پٺتي پيل طبقي جي شڪايتن تي ترجيحي بنيادن تي ڪارروائي ڪئي. پاڪ??تا?? سٽيزن پورٽل تي مخصوص ماڻهن جي شڪايتن کي به ترجيحي بنيادن تي حل ڪيو ويو. ٻن سالن دوران مخصوص ماڻهن طرفان 155177 شڪايتون وصول ٿيون جن مان 142365 شڪايتن کي حل ڪيو ويو. اهڙي طرح اقليتن طرفان 56627 شڪايتون مليون ۽ انهن مان 52789 شڪايتن کي حل ڪيو ويو. پورٽل تي عورتن طرفان 180673 شڪايتون وصول ٿيون جن مان 168299 شڪايتن جو ازالو ڪيو ويو. بزرگ شهرين طرفان 34570 شڪايتون وصول ٿيون جن مان 31466 شڪايتن کي حل ڪيو ويو. پورٽل تي ڪي پي ڪي جي 69198 شهرين شڪايت?? جي حل تي اعتماد جو اظهار ڪيو. پنجاب مان 213815 ماڻهن اطمينان جو اظهار ڪيو. بلوچ??تا?? مان 3575 ماڻهن جڏهن ته سنڌ مان 16477 ماڻهن شڪايت?? جي حل تي اطمينان جو اظهار ڪيو. عوامي راءِ تحت پرڏيهي وزارت لاءِ مجموعي طور تي 7390 فيڊ بيڪس وصول ٿيون، جن مان 3549 ماڻهن اطمينان جو اظهار ڪيو. اهڙي طرح اطمينا?? جي شرح 48 سيڪڙو رهي. پورٽل تي ناڪاري فيڊ بيڪ وارين شڪايتن جو پرائيم منسٽر ڊليوري يونٽ جائزو وٺندو آهي. جيڪڏهن شڪايتن کي ميرٽ تي حل ناهي ڪيو ويندو ته انهن کي ٻيهر کوليو ويندو آهي، هن وقت تائين پرائيم منسٽر ڊليوري يونٽ طرفان 167665 شڪايتن کي ٻيهر کوليو ويو. ٻيهر کلڻ بعد 28 سيڪڙو ناڪاري فيڊ بيڪ هاڪاري ۾ تبديل ٿيا. ٻيهر کليل 167665 شڪايتن مان 153425 شڪايتن کي حل ڪيو ويو. ان حوالي سان 27193 فيڊ بيڪس وصول ٿيا، جن مان 7535 فيڊ بيڪس تي اطمينان جو اظهار ڪيو ويو. عوامي رويي جي نگراني لاءِ شڪايت?? جي طريقيڪار مطابق سسٽم مان ڪڍيو ويندو آهي. شهري?? جي ذميواري جي انڊيڪس (سي آر آءِ) برقرار رکي ويندي آهي. شڪايتن کي ختم ڪرڻ جا مختلف سبب هوندا آهن. جن ۾ شهري?? جي پنهنجي درخواست، غير واضح مبهم مواد، ڊپليڪيٽ شڪايتون، نان اشوز، عدالتي معاملا، سروسز جا معاملا، ملازمت سميت مختلف معاملا شامل آهن. پاڪ??تا?? سٽيزن پورٽل تي وصول ٿيل شڪايتن تي عوامي مفاد ۾ اهم پاليسي ۾ سڌارا به آندا پيا وڃن جن ۾ فنگر پرنٽس ضايع ٿيندڙ ماڻهن جي سهولت لاءِ ايس او پيز لاڳو ڪيو ويو. جيڪو نادرا ذريعي لاڳو ڪيو ويو آهي. ود هولڊنگ ٽيڪس مان پرڏيهه ۾ رهندڙ پاڪ??تا??ين کي ڇوٽ ڏني وئي آهي. 282 شڪايتن تي 29 هزار انٽرنيز کي 941 ملين رپي?? جي بقايا جي ادائگي ڪئي وئي. عورتن ۽ معذور ماڻهن جي سهولت ايف پي ايس سي طرفان امتحاني مرڪز تبديل ڪيا ويا. پرڏيهه ۾ رهندڙ پاڪ??تا??ي?? جي مسئل?? جي حل لاءِ اعليٰ سطحي ڪميٽي جوڙي وئي، اسلام آباد ايڪسائيز ۾ طريقيڪار کي آسان بڻائڻ لاءِ سڌارا ڪيا ويا. خطرناڪ بيماري?? جي علاج جي پروگرام کي بحال ڪيو ويو. ان پورٽل ذريعي وزارتن ۽ ڊويزنن ۾ به سڌارا آندا ويا. 1322 آسامين لاءِ ڀرتي جا قانون جوڙيا ويا جن مان 16343 آفيسرن لاڀ ماڻيو. 3333 آفيسر?? جي ڊگهي عرصي کان پروموشنز جي معاملن کي حل ڪيو ويو. ڊگهي عرصي کان التويٰ هيٺ سينيارٽيز جو اعلان ڪيو ويو. جنهن سان 8384 ماڻهن کي فائدو پهتو. وفاقي حڪومت جي ادارن ۾ 946 التويٰ هيٺ ڊسيپلينري انڪوائريز کي حتمي شڪل ڏني ويئي. 1815 ماڻهن کي ٻين عهدن تي لڳايو ويو هو يا هٽايو ويو هو. 6758 خالي آسامين کي ڀريو ويو. ان پورٽل جي ڊيزائن ۽ تياري تي ڪنهن قسم جي لاڳت ناهي آئي، جڏهن ته ٻن سالن دوران ان پروگرام کي هلائڻ تي 53 ملين رپيا خرچ ٿيا. هڪ شڪايت جي حل تي حڪومت جي لاڳت 20 رپيا آهي.مستقبل ۾ پاڪ??تا?? سٽيزن پورٽل کي وڌيڪ بهتر ۽ باسهولت بڻائڻ لاءِ ان ۾ وڌيڪ خصوصيتون شامل ڪرڻ جو منصوبو آهي. وڌيڪ فراهم ڪيل شين ۾ عوامي راءِ، نوٽيفڪيشنز ۽ اعلان آل پاڪ??تا?? فون ڊائريڪٽري، خاص ايونٽ، ڪارڪردگي ۽ آڊٽ جو نظام ۽ ٻيون شيون شامل آهن. پاڪ??تا?? سٽيزن پورٽل جي ٻن سال?? جي ڪارڪردگي جي حوالي سان هڪ خاص تقريب جمعي ڏينهن منعقد ٿي جنهن ۾ وزيراعظم عمران خان خطاب ڪندي چيو هو ته پاڪ??تا?? سٽيزن پورٽل مديني جي رياست طرف هڪ اهم قدم آهي، ان سان ادارن، بيوڪريسي ۽ وزير?? جي ڪارڪردگي جانچڻ ۾ مدد ملي رهي آهي. مڪاني حڪومتن جو نئون نظام آڻڻ سان انقلاب ايندو. ۽ عوام جا مسئلا سندن پنهنجي شهر ۾ ئي حل ٿيندا. هن عوام کي چيو ته اهي پنهنجو پاڻ کي بااختيار بڻائڻ لاءِ هن پورٽل کي وڌ کان وڌ استعمال ڪري لاڀ ماڻين.
